Poczucie wartości

Poczucie własnej wartości – definicja, czym różni się od samooceny i jak pracować nad poczuciem własnej wartości?

Poczucie własnej wartości choć jest nienamacalne, to odgrywa niezwykle ważną rolę w naszym życiu — wpływa m.in. na stosunek do siebie, motywację do działania, radzenie sobie z wyzwaniami, relacje, czy życie zawodowe. Przyjrzyjmy się więc temu zagadnieniu bliżej, co mówi definicja i jak wzmocnić poczucie własnej wartości?

Spis treści:

1. Co to poczucie własnej wartości?

2. Poczucie własnej wartości a samoocena – czy to to samo?

2. Od czego zależy niskie poczucie własnej wartości, a od czego zależy wysokie poczucie własnej wartości?

3. Niskie poczucie własnej wartości – objawy.

4. Jak zbudować poczucie własnej wartości?

5. Bibliografia.

1. Co to poczucie własnej wartości?

Bez wątpienia jest to zagadnienie, które często pojawia się na językach osób zainteresowanych rozwojem osobistym, jednak słysząc je po raz pierwszy, można nie w pełni rozumieć, co to poczucie własnej wartości. Co więcej, często poczucie własnej wartości a samoocena nie są traktowane jako odrębne pojęcia, co jest błędem. Poznajmy więc definicję.

Poczucie własnej wartości wyraża ogólną postawę wobec siebie, obejmującą ocenę aspektów swojego funkcjonowania jak np.: intelekt, wygląd, relacje, przekonania o sobie. Jest to jednak również stosunek emocjonalny wobec JA — czy akceptujemy swoje słabsze strony i niepowodzenia, w jaki sposób zwracamy się do siebie w myślach, czy czujemy do siebie szacunek, czy potrafimy postawić granicę wobec innych. Również zdolność do troski o własne potrzeby, zarówno fizjologiczne, jak i psychiczne, będzie stanowić o poziomie poczucia własnej wartości.

2. Poczucie własnej wartości a samoocena – czy to to samo?

Tak, jak wspominałam, bardzo często spotykam się z sytuacją, gdy nawet rzekomi eksperci zamiennie stosują te dwa pojęcia, zatem zastanówmy się: poczucie własnej wartości a samoocena czy to to samo? Nie, to nie są tożsame pojęcia. Czym więc są i dlaczego nie powinno się ich używać jako synonimów?

Przede wszystkim poczucie własnej wartości to raczej stały stosunek do siebie, a nie chwilowe zadowolenie z danego osiągnięcia, czy dobrego wyglądu w danym dniu — jest przekonaniem o byciu wartościową osobą, która zasługuje na szacunek oraz dobre traktowanie i to niezależnie od okoliczności. Dotyczy regularnej troski o własne potrzeby i realistycznych, ale pozytywnych osądów na swój temat, mimo świadomości pewnych wad, a więc zapewnia wyrozumiałość wobec siebie i samoakceptację. Dodatkowo charakteryzuje się odpornością na zewnętrzne opinie i krytykę innych, ponieważ jest zakorzenione głęboko w nas. Nie straszne mu drobne niepowodzenia lub gorsze chwile, ponieważ daje poczucie, że możemy sobie z nimi poradzić.

Samoocena z kolei, chociaż jest elementem składowym poczucia własnej wartości, to stanowi mniej obszerne zagadnienie. Tak, jak sugeruje sama nazwa, oznacza ocenę siebie, jednak nie jest ona tak trwała, a więc bardziej podatna na wpływ oceny innych, niepowodzeń, czy trudniejszych chwil. Warto podkreślić, że osoba o wysokiej samoocenie nie musi wcale mieć wysokiego poczucia własnej wartości.

2. Od czego zależy niskie poczucie własnej wartości, a od czego zależy wysokie poczucie własnej wartości?

Jeśli już przybliżyliśmy, co to poczucie własnej wartości, to warto pójść o krok dalej i wspomnieć, że różne osoby przejawiają inny jego poziom, a przyczyna tego może leżeć w wielu czynnikach oraz doświadczeniach. Przeanalizujmy więc, od czego zależy niskie poczucie własnej wartości, a od czego zależy wysokie poczucie własnej wartości.

Poczucie własnej wartości kształtowane jest na przestrzeni całego naszego życia w związku z różnymi wydarzeniami i relacjami. Wskazuje się, że niezwykle istotną rolę odgrywa czas dzieciństwa, a co za tym idzie atmosfera w domu rodzinnym oraz stosunek rodziców do nas. Jeśli dorastało się w dysfunkcyjnej rodzinie i nie doświadczało się odpowiedniej troski, zainteresowania, czy wsparcia, a dodatkowo obserwowało się niewłaściwe zachowania opiekunów, to można wkroczyć w dorosłość z niezdrowymi przekonaniami, wzorcami i schematami funkcjonowania. Z kolei wspierające, akceptujące środowisko korzystnie wpływa na rozwój dobrego podejścia do siebie. Również późniejsze związki, a zwłaszcza te romantyczne mogą kształtować nasze poczucie własnej wartości — oparty na szacunku i miłości związek dodaje nam skrzydeł, natomiast toksyczna relacja je podcina. Nie można nie wspomnieć o tramach, które nieprzepracowane, nie pozwalają w pełni wykorzystać swojego potencjału i skupić się na pozytywnych aspektach siebie oraz życia, co często ogranicza możliwość rozwoju, a jak wiadomo – sukcesy i osiąganie swoich celów mogą skutecznie budować poczucie własnej wartości.

3. Niskie poczucie własnej wartości – objawy.

Istnieje kilka charakterystycznych cech i zachowań osób, które mają niskie poczucie własnej wartości — objawy ujawniają się m.in. w:

• Wiecznym niezadowoleniu z siebie — poczuciu, że jest się niewystarczająco dobrym/ą i krytycznym podejściu do swoich działań, nawet jeśli zakończyły się obiektywnym sukcesem. Zamiast cieszyć się z powodzenia, osoba skupia się na tym, co jej zdaniem poszło niewystarczająco dobrze.
• Braku wyrozumiałości i samoakceptacji — generalizowaniem niepowodzeń na całokształt tego, kim się jest np. „źle wykonałam polecenie szefa? Znaczy, że jestem złym człowiekiem.”. Pojawia się bardzo surowa ocena siebie i nietolerowanie słabszych stron.
• Niepowodzeniach i trudnościach w relacjach — wynikającymi m.in. z negatywnych przekonań o sobie, jak np. poczuciu, że nie zasługuje się na miłość. Często takie osoby unikają także kontaktów towarzyskich, bo czują się niepewnie i niezręcznie, gdyż są pewne, że inni krytycznie oceniają ich zachowanie.
• Porównywaniu się — częste zestawianie swojego życia z tym, które mają inni. Niestety ich sytuacja zawsze wypada gorzej ich zdaniem.
• Nieumiejętności stawiania granic — brak asertywności widoczny w niezdolności do ujawniania i obrony swojego stanowiska i potrzeb. Skutkiem tego jest pozostawanie w przykrych sytuacjach i toksycznych relacjach.
• Niechęci do nowych wyzwań — unikanie nowych doświadczeń ze względu na niską pewność siebie i swoich kompetencji oraz strach przed porażką.
• Zbytnim perfekcjonizmie, trudnością w kończeniu rozpoczętych projektów, poprawianiu ich bez końca i braku zadowolenia z ostatecznego wyniku.

4. Jak zbudować poczucie własnej wartości?

Niskie poczucie własnej wartości bardzo często ma swoje źródło w głęboko zakorzenionych, negatywnych przekonaniach o JA i świecie, co wyraża się brakiem troski o siebie, nieakceptowaniem niepowodzeń, czy problemami w relacjach, zarówno prywatnych, jak i zawodowych. Praca nad zmianą tych niesprzyjających osądów i schematów funkcjonowania to proces, jednak jego efektem jest wzrost satysfakcji życiowej, większy spokój, decyzyjność i pewność swoich umiejętności, co przekłada się na generalny lepszy obraz siebie. Warto podkreślić, że ten proces trwa całe życie, bo relacja ze sobą jest najważniejszym związkiem, jaki mamy.

Żeby odkryć, jak zbudować poczucie własnej wartości dobrze jest spróbować różnych, specjalistycznych technik, ponieważ dla każdego co innego może przynieść dobry rezultat. Droga do odkrycia siebie może wprowadzić niepokój i poczucie zagubienia: od czego zacząć? Jak działać? Co wybrać?

Wychodząc temu naprzeciw i korzystając z własnego obszernego doświadczenia w dziedzinie samorozwoju, zebrałam wiele metod o potwierdzonej skuteczności w jednym miejscu, abyś Ty nie musiał/a szukać.

Dziś się z Tobą nimi podzielę w przygotowywanych ćwiczeniach coachingowych „Poczucie wartości”, które pozwalają nie tylko zdobyć wiedzę, ale przez ćwiczenia ją utrwalić i dokonać w sobie odkryć — serdecznie zapraszam do zapoznania się:

ćwiczenia coachingowe – Poczucie wartości

5. Bibliografia.

• Góralewska-Słońska, A. (2011). Poczucie własnej wartości jako potencjał jednostki. Problemy Profesjologii nr 2, 97-112.

• Moszczyński, A. (2021). Inaczej o poczuciu własnej wartości. Andrew Moszczynski Institute LLC.